نورآبی و نورپردازی با محوریت نیازهای انسان
نور آبی :
نورآبی و نورپردازی با محوریت نیازهای انسان زمان نسبتا طولانی ایی به عنوان موضوعی داغ مطرح بوده است و امروزه صحبت درباره این مسئله درهمه جا، از رسانه های اصلی تا برنامه های تلفن همراه به سرعت پراکنده شده است.
پس ارزش اصلی نور آبی چیست و چرا توجه مارا به خود جلب کرده است؟
طی چند دهه گذشته ادعاهایی در مورد نور آبی و تاثیر آن بر فیزیولوژی و روان شناسی ما ساخته شده است. ادعاهایی همچون اینکه چطور نور آبی می تواند خلق و خوی، میزان بهره وری و هوشیاری مارا تحت تاثیر بگذارد.
همه این روش ها برای این است که توانایی مبارزه با رفتار ضداجتماعی داشته باشیم و حتی کمک کنیم از خودکشی ها جلوگیری شود.
درحالی که برخی از این ادعاها ممکن است اغراغ آمیز، و برخی دیگر کاملا غیرقابل اثبات باشد، اما به هیچ وجه نمی توان انکار کرد که نور آبی روی ما تاثیر دارد.
این واقعیتی است که توسط میزان قابل توجهی تحقیقات که همچنان نیز ادامه دارد، حمایت می شود.
قبل از اینکه بیشتر جلو برویم، اجازه دهید از ابتدا شروع کنیم. نور شکلی از تابش است و آنجه ما به عنوان نور رنگی مختلف دریافت میکنیم در واقع طول موج های مختلف است، در واقع یک بخش کوچکی از طیف گسترده تر الکترومغناطیسی است.
بنابراین چرا این طول موج، خاص به نظر می رسد و چنین تاثیر زیادی (بسزایی) روی بدن ما دارد؟
به مدت طولانی ایی پذیرفته شده بود که دستگاه بینایی ما از رشته های گیرنده _میله و مخروط_ استفاده می کند و این گیرنده ها نور را با پردازش تحریکان نورانی به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند که مغز از آن ها برای ساخت تصویری از جهان پیرامون ما که ما به دیدن تعبیر میکنیم، استفاده می کند.
هریک از این دو نوع گیرنده برای مقصود خاصی تخصص یافته اند. مخروط ها مسئولیت دیدن رنگ ها را دارند و نسبت به شدت های مختلف سه نوع هستند: حساس به نور قرمز، سبز و آبی، و زمانی که با یکدیگر ترکیب می شوند تجربه ما از رنگ را ایجاد می کنند.
میله ها چهارمین نوع گیرنده است که مسئول دید در نور کم (دید در شب) می باشد اما فاقد توانایی احساس رنگ هستند. به همین دلیل است که با نور کم دید ما سیاه و سفید می شود.
در سال ۲۰۰۱ یک گروه از عصب شناسان از دانشگاه پزشکی جفرسون در ایالات متحده پنجمین گیرنده در چشم انسان را کشف کردند، گیرنده ایی که بصری نیست اما حساسیت بالایی به نور آبی دارد. تشخیص داده شد که این گیرنده به تولید ملاتونین در بدن مرتبط است.
این ماده هورمونی است که ساعت بیولوژیکی ما را تنظیم می کند و موجب خواب ما می شود.
باتوجه به موارد بیان شده، قرار گرفتن در معرض نور آبی، گیرنده پنجم چشم، بدن با واکنش به متوقف شدن تولید ملاتونین عمل می کند.
ملاتونین هورمونی است که در غده صنوبری (پینه آل)، غده کوچکی در مغز، تولید می شود و زمانی که مقدار نور به اندازه کافی نباشد، سروتونین، هورمونی که مسئول احساس بیداری ما است به ملاتونین تبدیل می شود، که زمانی که به جریان خون منتقل می شود باعث خواب آلودگی می شود.
از آنجایی که ارتباط بین نور آبی و ساعت بیولوژیکی ما شناخته شده است یک سوال اصلی مطرح است:
آیا مولفه نور آبی در نور مصنوعی ساعت بیولوژیکی ما را پشتیبانی می کند، یا اینکه تعادل طبیعی را که بدن برای عملکرد درست به آن احتیاج دارد از بین می برد؟
پاسخ، همانند بسیاری از چیزها، بیشتریندر مورد اهمیت فهمیدن اینکه چه میزان از این نور برای ما مناسب است و سپس اینکه چطور می توان به طور مفیدی از آن استفاده کرد، می باشد.
مقدار کوچکی از نور آبی در شب که از صفحه نمایش تلفن دریافت می شود، یا یک نور سفید سرد درخشان مخصوص، می تواند الگوی خواب شما را تا یک ساعت تنظیم کند. اما دریافت همین مقدار نور در ظهر به هیچ وجه تاثیری نخواهد داشت.
به همین دلیل است که، به عنوان طراحان نور، این یک فاکتور مهم برای تصمیم گیری طراحی ما در نه تنها میزان نور، بلکه همچنین کیفیت و زمان دریافت این میزان نور اهمیت دارد.
از آنجایی که الگوهای خواب ما تکامل یافته است برای نور مصنوعی که در هماهنگی با بدن ما کار کند، نیاز به تنظیم و انطباق با دنیای طبیعی اطراف ما دارد.
این مسئله به این معنی است که نور یه طور ایده آل نیاز به تقلید کردن تنوع در شدت، رنگ و حتی زاویه دریافت شدن دارد.
نور مصنوعی در صبح و بعدازظهر باید در شدت کم تری با کاهش میزان رنگ آبی، تکرار رنگ قرمز و نارنجی طلوع و غروب خورشید باشد.
به صورت ایده آل این نور هم با منابع کوچک تر از منابعی که در طول روز استفاده می کنیم تهیه می شود، تا با روش بهتری نور خورشید را در زمانی که میزان آن در آسمان برای رسیدن به چشم های ما کم است، شبیه سازی شود.
در طی نقطه اوج روز، نور مصنووعی مجددا باید برگردانده شود که به صورت بیرونی (خارجی) ساخته شود: نورافکن ها باید در سطح های بالا نصب شوند، که زاویه نور خورشید دریافتی در ظهر را منعکس کنند، و همچنین باید افزایش میزان نور آبی را داشته باشند.
موسسه بین المللی ساختمانی WELL شروع به ارائه راهنمایی نورپردازی(روشنایی) شبانه روزی در استانداردهایش کرد و اینکه چطور به بهترین شکل از آن ها در طراحی محیط های ساخته شده استفاده شود. هدف این کار کمک به انطباق فضاهای کاری با میزان سلامتی و تندرستی می باشد ( اگرچه می توان بیان کرد که هنوز به اندازه کافی با این استانداردها فاصله زیادی داریم).
این دستورالعمل ها بر روی طراحی نورپردازی با توجه به میزان ملانوپیک لوکس که معیاری است برای بررسی تاثیر روشنایی برای سلامتی انسان متمرکز می باشد، تا اطمینان حاصل کند که میزان کافی نور آبی به منظور حفظ ریتم ساعت بیولوژیکی بدن ارائه شود.
آنچه که در حال حاضر در نظر گرفته نشده است زمان استفاده از این روشنایی (نورپردازی ها) در روز است، برای مثال، اگر این روشنایی ها در زمان اشتباه استفاده شود، میتواند تاثیرات منفی داشته باشد که به طور بالقوه از مزایا آن بیشتر باشد.
طراحان و فن شناسان بررسی اینکه چطور به پاسخ این موضوع برسند را آغاز کردند. در چند سال اخیر، تکنولوژی های کم نور و لوازم نوری سفید افزایش پیدا کرده است. این پیشرفت توانایی تولید سیستم های نوری را ایجاد کرد که در طول روز تغییر می کنند، و در دمای رنگ متفاوت است تا تغییرات نور طبیعی را بهتر تقلید و ایجاد کند.
Soraa تولید کننده LED تا آنجایی که می شد LED هایی با نور آبی کم تر را با حذف کامل طول موج آبی از طیف وآنها تولید کرد.
هدفی که در نظر گرفته شده این است که روشنایی ها (LED) در مناطقی که نور آبی می تواند اثرات منفی داشته باشد استفاده شود.
اما فقط صنعت نورپردازی نیست که بر روی این موضوع کار می کند. امروزه تقریبا تمام گوشی های هوشمند و تبلت ها آپشن (گزینه انتخاب) کاهش نور آبی در زمان عصر/ شب را دارند، که این کار تلاشی برای خنثی کردن اثرات مضر نمایشگرهای غنی شده با نور آبی می باشد.
با در نظر گرفتن تمام این موارد، چرا نور آبی در طراحی روشنایی ها استفاده می شود: آیا آلودگی نوری غیر ضروری است یا یک ابزار مناسب است؟
پاسخ هردو مورد می باشد.
زمانی که به درستی و در زمان مناسب استفاده شود، می تواند ریتم طبیعی بدن را پشتییانی و تقویت کند، اما زمانی که به طور نامناسب استفاده شود، می تواند تاثیر گسترده ایی بر سلامت جسمی و روانی داشته باشد.
این موضوع بیان شده است که، من نمی خواهم با عجله همه نورهایی که داخل خانه نصب شده است را حذف کنم یا به زندگی در تاریکی برگردم.
نکته کلیدی که باید در نظر گرفته شود نوری است که به طور کلی روزانه در معرض آن قرار میگیرید، هم نور مصنوعی و هم نور طبیعی.
برای افرادی که بخش قابل توجهی از ساعات کاری شان را در روشنی روز، یا در دفتر کار روزمره صرف می کنند، از سیستم های روشنایی شبانه روزی تاثیرات خیلی کمی را دریافت خواهند کرد.
با این حال، برای افرادی که از اختلال عاطفی فصلی یا با نام اختصاری SAD رنج می برند- نوعی افسردگی که به ماه های زمستان مرتبط است- نورپردازی مرتبط به ساعت بیولوژیکی می تواند به کاهش علائم بیماری و سلامت روانی کمک کند.
مکان هایی که وجود این سیستم ها حیاتی است، به عقیده من، مکان هایی است که کاربرها در آنجا در سراسر جریان عادی روزانه برای مثال کارمندان نوبت کاری به نور طبیعی دسترسی ندارند.
همچنین، کارکنان در مکان هایی مانند بیمارستان ها و خانه های مراقبت ویژه ممکن است به طور منظم، به هیچ وجه، نور طبیعی دریافت نکنند و از این رو دوره های طولانی را در مکان هایی تنها با منبع نور مصنوعی تجربه می کنند.
این شیوه از زندگی نه تنها روی الگوی خواب بلکه روی زمان های بهبودی و ترمیم به عنوان اثر منفی روی بدن محسوب می شود. عدم تعادل بیش از حد در ملاتونین تولید شده در بدن با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط است.
مطالعه اخیر از دانشگاه Toledo در امریکا این نکته را خاطر نشان میکند که قرار گرفتن مدت طولانی در معرض نور آبی باعث کاهش گیرنده های نور چشم ها، افزایش میزان تخریب دائمی سلول چشم که باعث افزایش سرعت کاهش بینایی می شود را منجر می شود.