لامپ رشد گیاه : معرفی و آشنایی

همانطور که شما نیز در جریان هستید، امروزه پرورش گل و گیاه آپارتمانی به طور گسترده ای انجام می شود. با توجه به توسعه تکنولوژی در زمینه مهندسی کشاورزی شیوه های نگهداری گل و گیاه نیز تغییر کرده است. یکی از تکنولوژی های مفید در زمینه پرورش گیاهان آپارتمانی لامپ رشد گیاه است که در اشکال مختلف از جمله چراغ خطی و غیره موجود می باشد. به منظور پرورش حرفه ای گل و گیاه در آپارتمان کسب آگاهی از این ابزار مفید، کاملا ضروری و مورد نیاز است. این ابزار در واقع یک محصول مدرن در زمینه کشاورزی است، اما اکثر افراد علاقمند به پرورش گیاهان آپارتمانی کم و بیش با این تکنولوژی آشنایی دارند. امروز قصد داریم در این مقاله با این محصول بیشتر آشنا شویم. لامپ رشد گیاه یا چراغ رشد گیاه در صورت داشتن کیفیت مناسب قابلیت تولید کردن همه طیف های مورد نیاز گیاهان را دارد، یعنی این ابزار یک خورشید مصنوعی است که شبیه سازی شده است و برای رشد گیاهان در خانه استفاده می شود. لامپ رشد گیاه فول اسپکتروم که قادر است همه طیف های نوری را تولید کند بهترین کیفیت را دارد، نور تولیدی این لامپ رشد گیاه بنفش رنگ است. بنابراین برای اینکه در یک محل که دسترسی به نور خورشید نیست و یا کم است، استفاده از چراغ رشد گیاه رایج است. LED رشد گیاه قابلیت تولید طیف های نوری با طول موج خاصی را دارد که این طیف های نوری باعث می شوند عمل فتوسنتز به بهترین شکل انجام شود. این LED با نور ویژه رشد گیاه را تولید می کند. این نور شبیه سازی شده ی نور خورشید است که طیف های مخصوص فتوسنتز را دارد. این محصول مدرن با عنوان های مختلفی در بین پرورش دهندگان گیاه استفاده می شود؛ از جمله این عناوین می توان به لامپ رشد گیاه، نور رشد گیاه، چراغ رشد گیاه و … اشاره کرد. این چراغ یک منبع نوری است. نور الکترومغناطیسی که توسط این منبع نوری تولید می شود عمل فتوسنتز را تقویت می کند. استفاده از این چراغ مزایایی چون مصرف بهینه انرژی،  افزایش میزان سرعت در رشد گیاه، تولید نکردن گرما، طول عمر زیاد، توان نوری زیاد در مصرف انرژی را به دنبال خواهد داشت. امروزه بسیاری از کشورهای توسعه یافته به استفاده از چراغ رشد گیاه در زمینه کشاورزی روی آورده اند.

در صورت استفاده از این چراغ مصرف آب، خاک کاهش یافته و میزان درگیری نیروی انسانی نیز نسبت به شرایط دیگر کشاورزی کم تر است.

انواع لامپ رشد گیاه

لامپ‌های رشد گیاه یکی از ابزارهای مهم برای تأمین نور مورد نیاز گیاهان در محیط‌های داخلی و کشت‌های گیاهی است. این لامپ‌ها به عنوان جایگزین مناسب برای نور خورشید در محیط‌هایی که نور طبیعی محدود است یا نیاز به نور اضافی برای رشد گیاهان و گل‌ها داریم، استفاده می‌شوند. در زیر به برخی از انواع لامپ‌های رشد گیاه اشاره می‌کنیم:

1. لامپ‌های فلورسنت

 این نوع لامپ‌ها از تکنولوژی فلورسنت استفاده می‌کنند و به عنوان یک گزینه اقتصادی و کارآمد برای رشد گیاهان شناخته می‌شوند. آنها نور متوسطی فراهم می‌کنند و برای گیاهان با نیاز کمتر به نور مناسب هستند.

2. لامپ‌های LED

این نوع لامپ‌ها از تکنولوژی LED استفاده می‌کنند و از مصرف انرژی کمتری نسبت به لامپ‌های فلورسنت برخوردارند. همچنین، زندگی مفید طولانی‌تری دارند و نوری با کیفیت بالا را ارائه می‌دهند.

3. لامپ‌های نیترید گالیوم (GaN)

این نوع لامپ‌ها از تکنولوژی نیترید گالیوم استفاده می‌کنند و نوری با طیف ویژه‌ای را ارائه می‌دهند که برای رشد گیاهان بسیار موثر است. این لامپ‌ها از مصرف انرژی کمتری نیز برخوردار هستند.

هر یک از این انواع لامپ‌ها ویژگی‌ها و مزایا و معایب خاص خود را دارند و باید با توجه به نیازهای گیاهان خاصی که در حال رشد هستند، انتخاب مناسبی انجام شود. انتخاب درست لامپ رشد گیاهان می‌تواند به بهبود رشد، توسعه و سلامت گیاهان کمک کند و محصولات بهتری تولید شود.

مضرات لامپ‌های رشد گیاه برای انسان

در حوزه کشاورزی داخلی و پرورش گیاهان، استفاده از لامپ‌های رشد گیاه برای ایجاد نورپردازی مناسب و حفظ سلامتی گیاهان بسیار مفید است. اما باید توجه داشت که برای انسان نیز استفاده از برخی از این لامپ‌ها می‌تواند مضراتی داشته باشد. در ادامه به بررسی مضرات لامپ‌های رشد گیاه برای انسان می‌پردازیم:

• خطر UV اضافی

بسیاری از لامپ‌های رشد گیاه شامل انواع مختلفی از فراسنج‌ها در طیف نوری خود هستند، از جمله فرابنفش (UV)، که در برخی موارد می‌تواند برای پوست انسان ضرر آور باشد. تعرض به UV اضافی می‌تواند باعث سوختگی، پیری زودرس پوست و افزایش خطر سرطان پوست شود.

• خطر نور آبی آسان

لامپ‌های رشد گیاه نیز برخی از طول‌موج‌های نور آبی را انتشار می‌دهند، که ممکن است بر روی چشم‌ها مضراتی داشته باشد. طول موج نور آبی می‌تواند باعث خستگی چشم، افزایش استرس و حتی خطر بروز مشکلات بینایی مانند میوپی و بازوبندی شود.

• احتمال به وجود آمدن سرگیجه

برخی از افراد ممکن است حساسیت به نور و فرکانس‌های خاصی از نور داشته باشند. به همین دلیل، استفاده از لامپ‌های رشد گیاه با فرکانس‌های خاص می‌تواند برای آن‌ها منجر به سرگیجه، احساس نفس‌گیری یا تهوع شود.

• افزایش استرس نوری

تعرض به نور اضافی، به خصوص در زمان‌های طولانی، می‌تواند باعث افزایش استرس و اضطراب شود. این موضوع می‌تواند بر روی روابط و عملکرد روزمره فرد تأثیر گذار باشد.

بنابراین، در صورت استفاده از لامپ‌های رشد گیاه برای محیط‌هایی که انسان‌ها نیز در آن حضور دارند، لازم است از انواع مختلف لامپ‌ها استفاده کرد و احتیاط لازم را به خرج داد. همچنین در صورت تشخیص هر گونه عارضه یا علائم ناشی از تعرض به نور اضافی، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید.

با رعایت نکات ایمنی و استفاده متعادل از لامپ‌های رشد گیاه، می‌توان از مضرات احتمالی آن‌ها برای انسان‌ها جلوگیری کرد و از فواید گیاهان و محیط زیست بهره برد.

 چراغ رشد گیاه: کاربرد ها

استفاده معمول لامپ رشد گیاه در آپارتمان و گلخانه هایی است که دسترسی به نور خورشید کم است، اما از این تکنولوژی به منظور افزایش سرعت رشد، تقویت ثمربخشی و گل دهی در زمین های کشاورزی، باغ ها و سایر گلخانه ها نیز استفاده می شود. استفاده از این تکنولوژی مسلما در کیفیت پرورش انواع گیاهان تاثیر بسزایی دارد. چگونگی استفاده از این تکنولوژی در آپارتمان به میزان نورگیری خانه شما بستگی دارد. باید توجه داشته باشید که هر نوع گیاه به یک میزان از انرژی نورانی احتیاج دارد. برخی از گیاهان در طول روز باید چند ساعت نور خورشید را به طور مستقیم دریافت کنند. برخی از گیاهان اصلا نیاز ندارند که از این چراغ نور دریافت کنند، نور کمی که حتی از پشت شیشه به داخل منزل می تابد برای رشد این گیاهان کافی است. به این نکته نیز توجه کنید؛ همانطور که در طبیعت چند ساعتی تاریکی وجود دارد و نور خورشید به گیاهان نمی تابد، در هنگام استفاده از لامپ رشد گیاه ساعاتی این چراغ را خاموش کنید. برای  با استفاده از این چراغ می توانید حتی سبزیجات، گوجه، فلفل هم پرورش دهید. افرادی که در خانه هایی با نورگیری کم سکونت دارند و قصد دارند گیاه پرورش دهند، اگر گیاه با دریافت نور دریافتی از خورشید به رشد مناسبی نمی رسد؛ استفاده از چراغ رشد گیاه بسیار کاربردی خواهد بود. در صورتی که با نور دریافتی از خورشید در طول روز گیاه آپارتمانی شما به رشد مورد نظر می رسد نیازی به استفاده از این چراغ ندارید، اما اگر قصد دارید با دقت و تمرکز به پرورش گیاه بپردازید استفاده از این چراغ پیشنهاد مناسبی است. زندگی امروزه به گونه ای است که اکثر افراد به تراس و یا باغچه دسترسی ندارند، استفاده از چراغ رشد گیاه گزینه ایده آلی است برای این افراد.

 لامپ رشد گیاه : استفاده  در محیط های مختلف و برای گیاهان متفاوت

مهم ترین مزیت یک لامپ رشد در واقع نوری است که شما از آن برای رشد گیاه استفاده می کنید. برای استفاده از این دستگاه از معیارهای مهم انتخاب میزان نوری است که شما برای رشد یک گیاه لازم دارید. در هر مکانی میزان دسترسی به نور متفاوت است. از آنجایی که گیاهان مورد نظر برای پرورش نیز متفاوت اند، میزان نوری که برای فتوسنتز احتیاج دارند فرق می کند. معیار مهم انتخاب نوع خاص یک چراغ رشد نوع گیاه مورد نظر شما و میزان نوری است که این گیاه احتیاج دارد. گیاهان با توجه به میزان احتیاجشان به دریافت نور برای عمل فتوسنتز و رشد مناسب؛ به چند دسته کلی تقسیم می شوند. گیاهان سایه دوست، گیاهان آفتاب دوست و گیاهانی که در دسته خنثی قرار می گیرند. طراحی چراغ های رشد به گونه ای است که شما می توانید با توجه به نوع گیاه مورد نظر برای پرورش یک چراغ رشد مناسب انتخاب کنید. برای یک خرید خوب هنگام خرید به این نکات توجه کنید؛ میزان نور مورد نیاز برای رشد گیاه، ویژگی ها و تمایلات خاص گیاه که در طی فرآیند رشد دارد، اندازه گیاه و مسائلی که برای طی کردن یک فرآیند رشد مناسب باید به آن ها توجه کرد. علاوه بر توجه به میزان نور مورد نیاز برای رشد گیاه عواملی چون هرس، کود دهی و سایر رسیدگی را فراموش نکنید. هم چنین از نکات مهمی که باید توجه کرد این است که در زمان استفاده از چراغ رشد، میزان آبیاری هر روزه باید کمتر از زمان هایی باشد که گیاه از نور طبیعی خورشید استفاده می کند. دلیل این کار این است که در هنگام استفاده گیاه از نور طبیعی خورشید برای رشد، تبخیری که انجام می شود باعث کاهش میزان آب در هنگام آبیاری می شود. در حالی که در صورت استفاده از چراغ رشد گیاه دیگر عمل تبخیر انجام نمی شود و آبیاری بیش از حد نیاز، ممکن است به ریشه گیاه آسیب جدی وارد کند و باعث از بین رفتن گیاه و یا ایجاد اختلال در رشد شود. برای اینکه هوای کافی به ریشه برسد و آسیب نبیند توجه کنید که هنگامی که آب اضافی در زیر گلدان جمع می شود، آن را خالی کنید.

نورپردازی خطی؛ در مقایسه با منابع نوری سنتی

امروزه نورپردازی خطی بیش از هر زمان دیگر جایگاه خود را در تامین روشنایی، دکوراسیون و زیباسازی اماکن، ساختمان ها، لابی ها، نمای بیرونی سازه ها، محیط ها و محوطه سازی های بیرونی پیدا کرده است. نورپردازی خطی، به نوعی یک استاندارد روتین در تامین روشنایی گشته و این میزان از همه گیری و اقبال در استفاده، ناشی از خطی بودن در مقایسه با رویکرد های دیگر تامین روشنایی مانند منابع نقطه ای یا لوسترها یا پنل ها و … نیست.

بلکه خطی بودن سبب گردیده یک چهارچوب استاندارد و قابل تعمیم و هندسه پذیر با قابلیت انواع طراحی خلاقانه در اختیار کاربران قرار گیرد. هر نورپردازی خطی در اطراف محور نصب خود همانند شکل زیر منحنی از نور با لوکس یا کاندلای قابل اندازه گیری را تامین می نماید.

از این رو بیش از هر هندسه ی نصب و تنوع مدل دیگر، برای طراحانی که از بعد HSE میزان تامین نور در فاصله یا زاویه مشخص از منبع نور برایشان مهم است، انتخاب ایده آلی خواهد بود. منظور متخصصین طراحی داخلی است که مکلف به رعایت بهداشت صنعتی یا بهداشت محیط کار یا رعایت استانداردهایی مانند هتلداری یا کتابخانه و … می باشند.

نورپردازی خطی؛ انواع

نورپردازی خطی به سه نوع اصلی قابل تقسیم بندی است. نخست نورپردازی خطی توکار، به گونه ای که همه چیز به جز سطح بیرونی پوشش منبع نور، درون سقف یا دیوار قرار می گیرد.

دیگری رویکرد روکار است که علاوه بر پوشش، بدنه ی هوزینگ پروفیلی نیز روی سطح سقف یا دیوار نصب می شود. نهایتا رویکرد آویز است که در سقف های بلند، با استفاده از زنجیر اتصال مناسب، تمام منبع توری اعم از هوزینگ و پوشش و المان های نوری داخل هوزینگ از سقف آویزان شده و در ارتفاع مناسب، جانمایی می گردد.

هر یک از این سه رویکرد مزایا و معایب خود را داشته و برای شرایط کاربری خاص خود مناسب هستند. در شکل زیر یک نمونه نورپردازی خطی روکار نمایش داده شده است.

نورپردازی خطی توکار

نوع دیگری از نورپردازی خطی، توکار است. این روش نیازمند طراحی و در نظر گرفتن اجرای پیش نیازهای نصب و اجرا، قبل از خاتمه ی اجرای سقف کاذب یا دیوار می باشد. در نورپردازی خطی توکار، اثری از دیده شدن هوزینگ یا قاب پروفیلی نیست و حتی گاهی پوشش پلی کربنات شفاف نیز دیده نمی شود. با توجه به طراحی به موقع و در نظر گرفتن جزئیات نصب، این نوع نصب توکار بسیار شکیل خواهد بود.

نورپردازی خطی توکار، هر گاه و هر فضایی که قبلا بدان فکر شود و مورد طراحی واقع شود، قابل پیاده سازی خواهد بود و زیبایی و جلوه ی دو چندان خود را – با توجه به توکار بودن – خواهد داشت. به عنوان مثال در شکل زیر روشنایی خطی توکار بر روی کنج پلکان پیاده سازی شده است.

عموما پیاده سازی نورپردازی خطی توکار، مستلزم فکر و طراحی اولیه است. مبتنی بر همین تفکر اولیه و طراحی فکر شده، به غیر از پیدا نبودن قاب و هوزینگ و پوشش و …، معمولا دکوراسیون و صحنه های چشم نوازی در سازه ها، اماکن، لابی ها، نماها، راهرو ها و … مشاهده می شود. در شکل زیر، نورپردازی خطی هندسی و زیبا در یک راهرو نمایش داده شده است. هیچ چیز جز نور ساطع شده اعمّ از قاب و هوزینگ و پوشش و المان نوری و سیم و کابل، پیدا نیست.

نورپردازی خطی؛ درجه حفاظت محیطی IP

نورپردازی خطی از یک نگرش دیگر نیز به دو دسته تقسیم می شود. نخست نورپردازی خطی درونی یا indoor و دیگری روشنایی خطی بیرونی یا outdoor.

نورپردازی خطی درونی عموما در سقف های کاذب یا دیوارهای داخلی ساختمان کار می شوند. روشنایی خطی بیرونی مستلزم دارا بودن IP مناسب توسط هوزینگ و قاب روشنایی است.

درجه ی حفاظت IP قاب و پوشش را در برابر گرد و غبار، رطوبت و پاشش قطرات آب مقاوم می سازد. در شکل زیر یک پیاده سازی روشنایی خطی، به صورت بیرونی یا outdoor نمایش داده شده است.

نورپردازی خطی؛ رنگ بندی

المان های نوری به صورت آرایه، رنگ بندی های مختلفی را با ترکیب RGB به دست می دهند. با اضافه شدن انتخاب w برای تعیین آفتابی یا مهتابی بودن، عملا کاربر در انتخاب RGBW مخیر خواهد بود. پارامتر W به نحوی میزان انرژی رنگ را تعیین خواهد کرد که گاهی آن را دمای رنگ می نامند.

به غیر از اجزای ذکر شده درباره ی نورپردازی خطی، شامل قاب یا هوزینگ و المان های نوری به صورت آرایه ای، یک بخش مهم دیگر در روشنایی خطی وجود دارد. این بخش مربوط به پوشش قاب است که عموما از جنس پلی کربنات بوده و همزمان باید از شفافیت و مقاومت بالایی برخوردار باشد.

شفافیت باید همراه با پخش کنندگی کافی نور باشد و مقاومت باید در برابر مرور زمان یا Aging و نیز نور آفتاب باشد. برخی پوشش های نامرغوب به تدریج تغییر رنگ داشته و کدر می شوند.

برخی سازندگان تجهیزات نورپردازی خطی، از المان های اپتیکی برای توزیع کنندگی بهتر نور و یا ایجاد تمرکز بیشتر در برخی زوایا تحت عنوان diffuser ها استفاده می کنند. از دیگر ادوات اپتیکی که به صورت توزیع شده و آرایه ای مورد استفاده قرار می گیرد، بازتاب دهنده ها هستند که نور ساطع شده خارج از زاویه ی اصلی را به سمت کاربرد بهتر منعکس می سازند.

نورپردازی خطی لزوما دارای رنگ ثابت نیست؛ بلکه با استفاده از ریموت کنترل می توان در لحظه ترکیب RGBW رنگ المان های نوری را تغییر داد.

پروتکل های تعیین لحظه ای رنگ حتی به تفکیک المان وجود دارد که می توان به DMX512 اشاره نمود. این پروتکل به صورت سیمی یا بدون سیم می تواند به صورت لحظه ای وضعیت رنگ بندی المان های درایه ای در لاین خطی آرایه شده را تنظیم نمایند. هر آنچه در کانسپت نورپردازی خطی وجود دارد، بر این استوار است که غیر از تامین نور کافی در زوایا و محل های خاص، زیبایی سنجی بالایی را به همراه داشته باشد.

.

1 چراغ لاینی LED چیست؟

LED یا Light Emitted Diode بمعنای دیود ساطع کننده نور اولین بار در سال 1962 و تنها به رنگ قرمز ساخته شد.

LED ها منابع نوری پرقدرت، دیرپا و معمولا به رنگ سفید هستند که امروزه در صنایع روشنایی از پرکاربرد ترین ها شناخته می‌شوند.

چراغ LED لاینی شامل محفظه‌ای باریک است که LED ها در آن به صورت خطی و پشت سرهم قرار می‌گیرند.

همین مفهوم ساده انقلابی در صنعت روشنایی جهان ایجاد کرده است.

شرکت آرند از تولیدکنندگان بزرگ چراغ های لاینی در ایران است که برای آشنایی بیشتر با چراغ خطی، چراغ های لاینی آرند را می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.

3 کاربرد چراغ لاینی

همانطور که در قبل گفته شد چراغ لاینی قابلیت استفاده در دکوراسیون داخلی و مکان های عمومی مثل مطب، فروشگاه، سالن های ورزشی، سینما و… را دارد.

ولی با توجه به دکوراسیون مکان استفاده شده می‌توان از طرح و رنگ های متفاوت استفاده کرد.

همچنین چراغ لاینی گزینه مناسبی برای استفاده در دیزاین خانه است.

5 چراغ لاینی توکار

تفاوت چراغ توکار با مدل های دیگر این دسته از چراغ در مشخص نبودن پروفیل چراغ و قرار داشتن پروفیل درون محل نصب می‌باشد.

از چراغ های لاینی توکار آرند می‌توان به چراغ سروش اشاره کرد.

چراغ لاینی توکار تریم

همانطور که گفته شد چراغ لاینی توکار دو نوع تریم (trim) و تریم لس (trim less) دارد که در نوع تریم یا لبه‌دار، لبه های موجود در کنار چراغ بیرون از محل نصب است.

چراغ لاینی توکار تریم لس

نوع دوم چراغ لاینی توکار تریم لس (trim less) یا بدون لبه است. که برخلاف نوع تریم لبه های کنار چراغ وجود ندارد.

7 چراغ لاینی آویز

چراغ لاینی آویز برخلاف دو نوع قبلی یعنی توکار و روکار به محل نصب، وصل نیست و با دو بند به محل نصب آویزان شده.